Zna
czenie i łaska sakramentu chrztu ukazują się jasno w obrzędach jego celebracji.
Chrzest jest najpiękniejszym i najwspanialszym darem Boga… Nazywamy go darem, łaską, namaszczeniem, oświeceniem,
Czysta darmowość łaski zbawienia jest szczególnie widoczna przy chrzcie dzieci. Gdyby Kościół i rodzice nie dopuszczali dziecka do chrztu zaraz po urodzeniu, pozbawialiby je bezcennej łaski stania się dzieckiem Bożym.
Praktyka chrztu dzieci od niepamiętnych czasów należy do tradycji Kościoła; wyraźne jej świadectwa pochodzą z II wieku. Jest jednak bardzo możliwe, że od początku przepowiadania apostolskiego, gdy całe „domy” przyjmowały chrzest, chrzczono także dzieci.
Chrzest jest sakramentem wiary. Wiara jednak potrzebuje wspólnoty wierzących. Każdy wierny może wierzyć jedynie w wierze Kościoła. Wiara wymagana do chrztu nie jest wiarą doskonałą i dojrzałą, ale zaczątkiem, który ma się rozwijać. Gdy katechumeni lub rodzice chrzestni słyszą skierowane do siebie pytanie: „O co prosicie Kościół Boży?”,
U wszystkich ochrzczonych, dzieci i dorosłych, po chrzcie wiara powinna wzrastać. Dlatego co roku podczas Wigilii Paschalnej Kościół celebruje odnowienie przyrzeczeń chrztu. Przygotowanie do chrztu stawia człowieka jedynie na progu nowego życia.
Aby mogła rozwijać się łaska chrztu, potrzebna jest pomoc rodziców. Na tym polega także rola rodziców chrzestnych, którzy powinni być głęboko wierzący, a także zdolni i gotowi służyć pomocą nowo ochrzczonemu, zarówno dziecku, jak dorosłemu, na drodze życia chrześcijańskiego. Ich misja jest prawdziwą funkcją eklezjalną. Cała wspólnota eklezjalna ponosi częściowo odpowiedzialność za rozwój i zachowywanie łaski otrzymanej na chrzcie.
Widzialne elementy sakramentalnego obrzędu chrztu oznaczają różne jego skutki. Zanurzenie w wodzie mówi o symbolice śmierci i oczyszczenia, a także o odrodzeniu i odnowieniu.
Chrzest odpuszcza wszystkie grzechy, grzech pierworodny i wszystkie grzechy osobiste, a także wszelkie kary za grzech.
W ochrzczonym pozostają jednak pewne doczesne konsekwencje grzechu, takie jak cierpienie, choroba, śmierć czy nieodłączne od życia ułomności, takie jak słabości charakteru, a także skłonność do grzechu,
Chrzest czyni nas członkami Ciała Chrystusa: „Jesteście nawzajem dla siebie członkami” (Ef 4, 25).
Stając się członkiem Kościoła, ochrzczony „nie należy już do samego siebie” (1 Kor 6,19), ale do Tego, który za nas umarł
Ochrzczeni, „odrodzeni (przez chrzest) jako synowie Boży, zobowiązani są do wyznawania przed ludźmi wiary, którą otrzymali od Boga za pośrednictwem Kościoła” i uczestniczenia w apostolskiej i misyjnej działalności Ludu Bożego.
Ochrzczony, wszczepiony w Chrystusa przez chrzest, upodabnia się do Niego. Chrzest opieczętowuje chrześcijanina niezatartym duchowym znamieniem (charakterem) jego przynależności do Chrystusa. Znamienia tego nie wymazuje żaden grzech, chociaż z powodu grzechu chrzest może nie przynosić owoców zbawienia. Sakramentu chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony.
Wierni wszczepieni w Kościół przez chrzest otrzymali charakter sakramentalny, który konsekruje ich do uczestniczenia
„Pieczęć Pana” (Dominicus character) jest pieczęcią, którą naznaczył nas Duch Święty „na dzień odkupienia” (Ef 4, 30).
Przed narodzeniem
– wybór imienia dla dziecka i nagląca potrzeba świętych patronów
Rodzice, chrzestni i proboszcz powinni troszczyć się, by nie nadawać imienia obcego duchowi chrześcijańskiemu
(kan. 855 KPK).
Imię ma wielkie znaczenie w życiu człowieka, stąd troska Kościoła o „ducha chrześcijańskiego”.
Nowoochrzczony ma mieć świętego patrona, za pośrednictwem którego będzie się zwracał do Boga.
EP w Instrukcji duszpasterskiej o udzielaniu sakramentu chrztu świętego dzieciom:
„Duszpasterze powinni zachęcać wiernych, by swoim dzieciom nadawali imiona katolickie”.
(Praktykuje się, że jeśli tzw. pierwsze imię nie jest katolickie, dodaje się drugie, w duchu chrześcijańskim.
Najodpowiedniejsze będzie imię świętego lub błogosławionego, który może zapewnić ochrzczonemu
opiekę duchową oraz być dla niego wzorem życia).
Wymagania dotyczące chrzestnych (Kodeks Prawa Kanonicznego)
i uwagi duszpasterskie dotyczące sakramentu chrztu świętego:
a) dzieci winny być chrzczone w parafii zamieszkania rodziców,
b) rodzice winni wybrać dla swego dziecka rodziców chrzestnych, którzy będą wspomagać rodziców naturalnych
lub opiekunów prawnych w katolickim wychowaniu dziecka. To zadanie może spełniać tylko ojciec chrzestny
albo tylko matka chrzestna.
Nie może natomiast być dwóch ojców chrzestnych lub dwóch matek chrzestnych.
Kan. 873 KPK mówi wyraźnie: „Należy wybrać jednego tylko chrzestnego lub chrzestną, albo dwoje chrzestnych”.
„Dwoje”, a nie dwóch czy dwie.
c) „chrzestni winni mieć ukończone 16 lat, przyjęli już sakrament Najświętszej Eucharystii, prowadzą życie zgodne
z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką mają pełnić oraz przyjęli sakrament” Kan. 874
Rodzicami chrzestnymi nie mogą być osoby żyjące w małżeńskich sytuacjach nieregularnych
(Enc Familiaris Consortio w nr 79-82 wymienia tutaj tzw. „małżeństwo na próbę”, wolne związki
i katolików złączonych tylko ślubem cywilnym) oraz młodzież szkolna, która nie uczestniczy w katechizacji.
Rodzice naturalni, o ile nie mają przeszkód, a rodzice chrzestni zawsze powinni w czasie obrzędu chrztu świętego
przystąpić do Komunii świętej.
d) katolicy, którzy nie spełniają warunków wymaganych do pełnienia funkcji rodzica chrzestnego
nie mogą też pełnić funkcji świadka chrztu.
Zgodnie z Kan. 874 §2 KPK funkcja świadka chrztu zarezerwowana jest dla osób ochrzczonych,
należących do niekatolickich wspólnot eklezjalnych, które nie mogą być chrzestnymi.
Dyrektorium Ekumeniczne w nr 98a zaznacza, że „opierając się na chrzcie wspólnym, jak też ze względu
na więzy rodzinne lub przyjacielskie, osoba ochrzczona, która przynależy do innej wspólnoty eklezjalnej,
może być dopuszczona jako świadek chrztu, ale tylko razem z chrzestnym katolickim”.
Warunkiem jest więc już wyznaczony chrzestny katolik lub chrzestna katoliczka.
W parafialnej księdze ochrzczonych w rubryce ojciec chrzestny lub matka chrzestna w takiej sytuacji przekreśla się
słowo „chrzestny” – „chrzestna” i wpisuje się słowo „świadek”.
Wyjątkiem od powyższej zasady są osoby należące do Kościoła prawosławnego. Ze względu na ścisłą komunię
istniejącą między Kościołem katolickim i Kościołami prawosławnymi, dla słusznej przyczyny wolno dopuścić
wiernego prawosławnego do pełnienia roli chrzestnego obok chrzestnego katolickiego (lub matki chrzestnej
katolickiej) w chrzcie dziecka lub dorosłego katolika, pod warunkiem jednak wystarczającego zapewnienia edukacji
ochrzczonego oraz wiedzy o tym, że dany chrzestny nadaje się do tej roli (por. Dyrektorium Ekumeniczne, nr 98b).
